Voyage: De Reis

Tassenmuseum Amsterdam x Bureau Europa

7 maart 2020

Bureau Europa gaat op reis! Met een gloednieuw excursieprogramma, getiteld Voyage Voyage Voyage, zoeken we de ongekende plekken met de bijzondere verhalen, de rafelrandjes van onze omgevingen en landschappen, de plekken waar je te vaak aan voorbij gaat. Nu nog ben je een toevallige voorbijganger, straks wordt je een doelbewuste ontdekker.

De eerste Voyage van Bureau Europa viert het reizen en viert de verbinding. Daarom werkten we samen met NS en met het Tassenmuseum Amsterdam - een uitwisseling van museale collecties, een samenkomst van cultuur en een reis langs de centrale as van Nederland. Luttele dagen voordat Nederland voor de eerste keer in lockdown ging, kon deze reis nog plaatsvinden - vandaag kijken we er met gepaste saudade naar terug. 

De Reis is een symbolische daad: in de TEFAF-periode zijn ons de foto's in De Limburger van volle busparkeerplekken en drommen dagjesmensen en een keur aan over Maastricht-Aachen Airport gestrooide privéjets ons niet vreemd. Maar de Romantiek van het reizen en van het op ontdekkingstocht gaan komt pas echt tot uiting in de trein. Tijdens de jaarlijkse TEFAF-cultuurtrek naar het Nederlandse zuiden, lieten we ook voor onze eerste Voyage een groep Amsterdammers in bijzonder gezelschap de treinreis naar Maastricht maken. 

Een bijzondere reis waarbij niet de mens in het zonnetje werd gezet, maar de koffer. Uit de Menko ten Cate Collectie reisde een tot de verbeelding sprekende verzameling aan antieke reiskoffers naar Bureau Europa - waar zij tot een constellatie gevormd werden binnen de tentoonstelling Landschap als Cult. Een andere kijk op onze natuur. Louis Vuitton, Goyard, Moynat en andere bekende designmerken stonden nu zelf centraal in de reis, in plaats van dat zij die slechts ondersteunen en werden daarom met alle égards op het station in Maastricht en bij Bureau Europa onthaald.

"Leef lui,

Gere wil iech uuch van harte welkom heite in eus prachtige stad Mestreech! Mestreech is 'n stad mit 'n riek verleie, mer mit nog 'n rieker touwkoms. Een stad die niet laank is, mer breeeeeeid... 'n Stad boe gastvrijheid en gezèllegheid hoeg in 't vaandel stoon. En ein stad boe zelfs d'n Hollender mèt plezeer naotouw reist.

Veul uuch thoes in eus prachtige stad Mestreech!"

--- Een woord van welkomst door reisleidster Simone Schuffelen (2020)

Eerste etappe 

Het lijkt alweer een hele tijd geleden dat we nog de onwerkelijke vrijheid van het reizen ervoeren. Nu we onszelf in die vrije beweging beperken, verandert het reizen van betekenis. Misschien is het een uitnodiging om de reis klein te houden of zelfs op reis te gaan in onze eigen kamers en herinneringen.

Ook in de bijzondere koffers uit de Menko ten Cate-collectie van Louis Vuitton, Goyard en Moynat zijn herinneringen gepakt. Ze hebben hun eigenaars altijd trouw gediend, maar deze keer waren de koffers zelf de reizigers! Verzamelaar extraordinaire Menko ten Cate stelt hen aan u voor.  

Tweede etappe

Een gezelschap van 30 koffers vertrok in de vroege ochtend van 7 maart op hun eigen, welverdiende reis naar het Nederlandse zuiden. Het station doet zijn 19e-eeuwse dienst als ontmoetingsplek eer aan. Mensen en koffers komen in spanning en anticipatie bij elkaar. 

Derde etappe

Een gezelschap van 30 koffers vertrok in de vroege ochtend van 7 maart op hun eigen, welverdiende reis naar het Nederlandse zuiden. Het is een van de laatste reizen die we nog konden maken, voor we in onze bewegingsvrijheid werden beperkt. Dat nodigt uit tot reflecteren op het reizen zelf: wat is nu eigenlijk de ware kunst van het reizen?

De treinreizigers komen aan het woord met anekdotes en zelfs filosofische gezichtspunten: waarom dwars door het land reizen als je ook in je eigen kamer langs je eigen herinneringen op reis kunt? 

Vierde etappe

Wilkommen! Bienvenue! Welkom! Reisgids Simone Schuffelen onthaalde de reiskoffers - met Limburgse bravoure - op het Station Maastricht, waar een trompetter het Bronsgroen Eikenhout speelde. Onder een schitterende zonneklare lucht, werd het Wyckse straatbeeld opgetuigd met een parade van Louis Vuitton, Goyard en Moynat koffers. 

Jaarlijks vindt de grote TEFAF-trek naar Maastricht plaats en worden de straten gevuld door drommen internationale gasten en cultuurgenieters, bekend en onbekend. De kofferonthaal onderstreepte dit jaarlijkse ritueel en het feestelijke onthaal werd bijgewoond door een enthousiast publiek. 

"Geachte aanwezigen,

Graag wil ik u allen van harte welkom heten namens Bureau Europa en het Tassenmuseum Amsterdam in Maastricht. Een bijzonder woord van welkom voor deze prachtige collectie handkoffers van Menko ten Cate die met u samen is afgereisd naar Maastricht, mien stad.

Hier staan we dan voor het station Maastricht, een prachtig monumentaal gebouw, met diverse steensoorten, beeldhouwwerk, keramieken details en glas in loodramen. Vanaf de opening in 1853 is het station Maastricht een doorgaansplek voor diverse reizigers. Reizigers van binnen- en buitenland. Zo kon men vanaf 1856 met de trein naar Hasselt afreizen en later ook naar Aken en Luik. Een grandioze plek die de Euregio verbindt en samenwerkingen met buurlanden België en Duitsland mogelijk maakt.

Maar nu waarom we hier zijn. Voor mij staan 30 unieke gasten samen met 30 unieke koffers. De ene koffer nog mooier dan de ander, de ander nog exotischer dan de ene, de ene nog rijker dan de ander maar allen even uniek en met precisie bij elkaar gebracht door een gepassioneerd verzamelaar, Menko ten Cate. Met oog voor details, met diverse soorten leer, metaalwerk, verschillende afkomsten en allemaal met hun eigen verhaal. Maar uiteindelijk bedoeld om vaak nog mooiere objecten te beschermen en te vervoeren. Ze dienden de eigenaren en hun genot door sterk te zijn tijdens een wilde zeestorm, door niet open te barsten door te veel kledij van de koloniale reiziger, door stilletjes in een hotelkamer te transformeren tot een kast. Eigenlijk is het koffer een moderne slaaf van onze reislust en ik vraag mij af of het niet tijd is om ze met rust te laten. Althans vandaag nog niet maar wellicht mogen ze na deze reis eindelijk met pensioen? Hun huidige thuis is gelukkig een waar paleisje waar je rijkelijk aan het pensioen kunt beginnen.

Vandaag neem ik jullie en deze prachtige koffers mee op ontdekkingstocht niet op de TEFAF maar door een van de oudste stadsdelen van Maastricht. Namelijk de stationsbuurt Wyck. Wij paraderen gezamenlijk door de Stationsstraat richting de Sint-Servaasbrug. Onderweg zal ik interessante details met u delen over de gebouwen, de winkels en de restaurants die dit stadsgedeelte rijk is. Voordat we gaan, een tip: kijk af en toe omhoog naar de diverse gevels EN vergeet niet de koffers ook af en toe te laten genieten met zachte G. Hannes zal ons leiden met zijn trompet. Let op het signaal."

--- Reisleidster Simone Schuffelen, nu in het Nederlands (2020)

 

Vijfde etappe

Na de aankomst in het zonovergoten Maastricht en de parade door Wyck met Simone Schuffelen, werden de koffers met alle egards ontvangen bij Bureau Europa.

Tijdens de TEFAF waren de koffers van Louis Vuitton, Goyard en Moynat uit de Menko ten Cate Collectie te zien middenin in de tentoonstelling Landschap als Cult. Het kofferlandschap refereerde aan het reizen waartoe we onze omgeving graag mogen gebruiken, maar ook aan de herinnering en aan de romantiek die we vaak bij de natuur ervaren.

De mobiliteit van cultuur, erfgoed en herinnering werd werkelijkheid met deze synthese van de beide exposities. Met een inspirerende toast door directeuren Manon Schaap van het Tassenmuseum Amsterdam en Floor Van Spaendonck van Bureau Europa. 

Colofon

Idee Floor van Spaendonck & Manon Schaap | Scenario Simone Schuffelen | Fotografie Jan Willem Kaldenbach | Film Sam Nemeth, met Hussein Al Khayat 

Mede mogelijk gemaakt door Tassenmuseum Amsterdam, NS, TEFAF en The Menko Ten Cate Collection. 

 

Postscript Het reizen en de culturele sector hebben onder COVID-19 veel te lijden gehad. Deze eerste Voyage was tevens onze tot heden laatste groepsreis. Het Tassenmuseum Amsterdam heeft de crisis helaas niet overleefd en is als eerste culturele instelling tijdens de lockdown die op 13 maart 2020 inging moeten sluiten. We zijn daarom des te meer dankbaar dat we dit memorabele project nog met hen hebben mogen doen.