Club Céramique

De laatste gebouwen van het stedenbouwkundige plan Céramique in Maastricht, van de architecten Charles Vandenhove en Christian Kieckens, waren kort daarvoor opgeleverd. Dit leidde tot een publieke discussie over deze wijk, die voor een belangrijk deel werd gevoerd boven de hoofden van de bewoners zelf. Dit laatste vormde aanleiding voor NAiM/Bureau Europa, zelf één van die bewoners, aandacht te besteden aan Céramique. De benedenzaal werd tijdelijk omgevormd tot een clubhuis, getiteld ‘Club Céramique’, waar verschillende activiteiten met en voor de bewoners van deze wijk konden plaatsvinden.

Naast een activiteitenprogramma wilde ‘Club Céramique’ de toenmalige idealen, de huidige realiteit en de veranderende beeldvorming van dit stadsdeel inzichtelijk maken. Niet alleen voor de bewoners zelf, maar ook omdat dit masterplan als een internationaal schoolvoorbeeld fungeert voor stedelijke vernieuwing. Zo was er historisch materiaal over het ontstaan van de wijk te zien en werd de woondroom van Álvaro Siza getoond aan de hand van zijn interieurontwerpen voor het penthouse van zijn woontoren.

‘Club Céramique’ wilde met verschillende activiteiten vooral het zogeheten ‘sociaal kapitaal’ van de wijk zichtbaar maken. Wie woont er in Céramique en waarom? Welke interesses hebben de bewoners? En welke mogelijkheden en potenties biedt de wijk voor de toekomst? Het activiteitenprogramma van ‘Club Céramique’ werd deels ontwikkeld in samenwerking met de bewoners van de wijk. Reeds vastliggende onderdelen waren een tijdelijke fotostudio, waar bewoners zich konden laten portretteren, een eenmalige cocktailbar annex wijnproeverij en een workshop over het ecologisch inrichten van balkontuinen. Daarnaast ontwikkelde ‘Club Céramique’ tevens activiteiten in de wijk. Met ondermeer een serie fotowerken over de onzichtbare binnenwereld van Céramique en verschillende verrassende routes die de architectuur, de binnentuinen en de interieurs toegankelijk maakten.

Wat was te zien in ‘Club Céramique’?

 N.B. De nummers refereren aan de plattegrond in de afbeelding hiernaast. 

01.Club SizaArchitect Alváro Siza maakte niet alleen het ontwerp voor de Toren van Siza, één van de beeldbepalende gebouwen in de wijk Céramique, maar hij ontwierp ook het interieur van het penthouse. Siza kon de woning tot in de kleinste details, tot aan de lichtknopjes toe, vormen naar zijn ideaalbeeld. Onderdeel vormt de zogeheten ‘Welcoming Man’; deze tekening van Siza hing in Club Céramique, maar iemand die goed keek, zag deze ook op de foto’s die in de maquette van de Toren van Siza staan. Op de foto’s stonden ook alle meubels die deels hier in Club Siza te zien waren en die de ambachtelijke kwaliteit van zijn ontwerpen tonen.

02. Piazza Céramique 2060Piazza Céramique van architect Jo Janssen is ontworpen met het idee dat wonen en werken niet langer volgens het principe van het modernisme gescheiden moeten zijn, maar dat dit in deze appartementen juist kan worden gecombineerd. Op verzoek van Club Céramique wierp Jo Janssen een blik in de toekomst, schetste hij een aantal mogelijke scenario’s voor dit flexibele gebouw in 2060.

03. Club Camera

Wie woont er nu op Céramique? Wie zijn die bewoners nu van dit nieuwe stadsdeel? Wat beweegt hen? Club Céramique werd op een paar momenten omgevormd tot een fotostudio, waarin bewoners van de wijk zich konden laten portretteren door fotograaf Willem Verhaeg.  

04. ClubledenDe portretten van bewoners van de wijk Céramique waren het resultaat van de fotostudio die enkele middagen in Club Céramique is georganiseerd. Hier zag u de mensen die in dit nieuwe stadsdeel leven, dit waren de gezichten achter de gevels.  

05. Cinema CéramiqueHet zoeken naar identiteit en sociale binding is in elke wijk een belangrijk vraagstuk. Hoe komen bewoners met elkaar in contact en hoe ontstaat het gevoel van verbondenheid? Hoe belangrijk is een gezamenlijke identiteit en welke middelen zijn zinvol en geschikt om sociale binding te stimuleren?

In Cinema Céramique werden wisselende documentaires getoond die (vanuit de filmkunst) reflecteren op dergelijke vragen. De film ‘Vathorst Grand Parade, A Line-Up Of Favorite Things’ van Neeltje ten Westenend toont een scenario waarin de bewoners en hun auto’s, een fanfare en majorettes door de eigen wijk paraderen. Daarmee geven zij een eerste uitdrukking aan de identiteit van deze net opgeleverde Vinex-wijk. 

De documentaire ‘De zee lacht me toe’, gemaakt door Saskia Gubbels portretteert de bewoners van een volkswijk in Delfzijl, waar al jaren sloopwerkzaamheden plaatsvinden.  

06. Terras CéramiqueCéramique kent enkel appartementencomplexen met balkons en dakterrassen, geen privétuinen. Club Céramique heeft aandacht besteed aan deze bijzondere buitenruimtes als balkons en dakterrassen met een workshop ‘Ecologisch tuinontwerp voor balkon of dakterras’, gegeven door Frank Bruggenman.

07. Bar CCBar CC was de ontspanningsruimte van Club Céramique. Hier vonden verschillende activiteiten plaats, van een bridgemiddag tot een lezing en van een filmpresentatie tot een workshop cocktails shaken. Aan de tafels kon worden geluisterd naar vijf toekomstbeelden van Zuid Limburgse steden, geschreven door Tim Prins van Studio Stad en geïnspireerd op het boek ‘De onzichtbare steden’ van Italo Calvino. De verhalen werden voorgelezen door Egid van Houtem.

08. Club ExpoClub Céramique wilde de interesses van bewoners van Céramique in beeld brengen. In Club Expo werden zij uitgenodigd hun kennis te tonen. Dit kon de gedaante aannemen van verzamelingen, zelf gemaakte foto’s en schilderijen of hobby’s. Na een inventarisatieperiode was een wekelijks wisselende minitentoonstelling te zien waarbij de fascinaties van verschillende bewoners onder de aandacht werden gebracht.

09. Collectie CéramiqueDe wijk Céramique dankt haar naam aan de keramiekfabrieken die van 1851 tot 1958, het jaar van de fusie met de Sphinx, onder de naam Société Céramique aardewerk en sanitair hebben geproduceerd. De fabriekspanden zijn in 1990 gesloopt voor de huidige nieuwbouwwijk, op onze Wiebengahal en de Bordenhal na, waarin nu het Derlon Theater is gevestigd. Collectie Céramique toonde zogeheten misbaksels uit een nog veel ouder verleden, die bij archeologische opgravingen op dit terrein zijn gevonden, een jubileumbord van de Société Céramique en bijzondere aardewerk kinderserviezen van deze keramiekfabrikant. Op de computer waren verschillende verhalen te beluisteren van onder andere oud-medewerkers van de fabrieken die zijn verzameld op de website van Zicht op Maastricht.

10. Herenkamer CéramiqueDe herenkamer van Club Céramique besteedde aandacht aan de eerste ontwerpfase van het binnenstedelijk masterplan van de wijk Céramique. De foto uit 1915 toonde de oude situatie met een blik op Wyck en de keramiekfabrieken, gezien vanuit de binnenstad. Op de film was te zien hoe deze fabrieken worden gesloopt en hoe de ontwerpers van de eerste plannen voor de wijk, met onder andere Jo Coenen en Alváro Siza, om de tafel zitten en de contouren van Céramique schetsen. De originele tekening op zwart doek van Mario Botta en verschillende tekeningen van Jo Coenen gaven een beeld van de sfeer die de architecten voor ogen hadden bij het ontwerpen van Céramique.

Fotografie: Johannes Schwartz

Grafisch ontwerp: Experimental Jetset 

Links

• Opbouw Club Céramique door Eventarchitectuur (www.eventarchitectuur.com)